การฝึกความดีสากล 5 ประการทำให้รักษาศีลได้ (1)
ความสะอาดกับการรักษาศีลข้อที่ 1
ความดีสากล 5 ประการ คือ ข้อปฏิบัติทางกายวาจาใจที่ทำให้ความทุกข์ลดลงจนกระทั่งหมดไป เป็นข้อปฏิบัติขั้นพื้นฐานที่มนุษย์ทุกเพศ วัย เชื้อชาติ ศาสนาและลัทธิความเชื่อ สามารถปฏิบัติได้เพื่อให้ใจผ่องใส มองเห็นประโยชน์สุขของตนและผู้อื่นได้ มีองค์ประกอบ 5 ประการ คือ ความสะอาด ความมีระเบียบ ความสุภาพอ่อนน้อม การตรงต่อเวลา และการมีสมาธิจิตตั้งมั่น สาเหตุที่ความดีสากล 5 ประการทำให้รักษาศีล 5 ได้นั้น ในบทความนี้จะอธิบายเรื่องการความสะอาดกับการรักษาศีลข้อที่ 1 ก่อน ดังต่อไปนี้
เนื่องจากมนุษย์เราเป็นผู้ผลิตความสกปรกออกมาตั้งแต่ศีรษะจรดเท้า ทุกอย่างที่ออกจากกาย มนุษย์ล้วนเป็นอาหารของสัตว์ได้ ตั้งแต่ ขี้รังแค ขี้หู ขี้ตา ขี้มูก ขี้ไคล ขี้เล็บ เสลด อุจจาระ ปัสสาวะ พวกนี้สกปรกทั้งนั้นแต่เป็นอาหารจานเด็ดของเชื้อโรค แมลงสัตว์ที่ชอบรบกวนเรา เช่น มด แมลงหวี่ แมลงวัน แมลงสาป หนู เรือด ยุง เป็นต้น
เมื่อต้องการกำจัดสัตว์เหล่านี้ ทางออกที่ง่ายที่สุดแต่เป็นการแก้ปัญหาที่ปลายเหตุ คือ ซื้อยาฆ่าแมลง กับดักหนู เครื่องช้อตยุง ฯลฯ มาฆ่าสัตว์เหล่านั้นให้หายแค้นที่มากัด มารบกวน เราจึงกลายเป็นมือเพชฌฆาตที่ทำปาณาติบาต ศีลขาดครบทั้งองค์ 5 คือ สัตว์นั้นมีชีวิตอยู่ เรารู้ว่าสัตว์นั้นมีชีวิต มีเจตนาจะฆ่าอย่างตั้งใจ พยายามฆ่าให้สำเร็จ และการฆ่านั้นสำเร็จลง (ขุ.ขุ. (ไทย) 25/ 2/ 2; ขุ.ขุ.อ. 39/ 28)
การแก้ปัญหาที่ต้นเหตุ คือ เราต้องรักษาความสะอาดให้พอมิเช่นนั้นจะต้องฆ่าสัตว์ไปตลอดชีวิต เป็นการก่อเวรไปพร้อมกับบ่มเพาะนิสัยมักโกรธ หนักไปกว่านั้นไม่โทษตัวเองแต่ไปโทษผู้อื่น คือ โทษว่าเป็นความผิดของสัตว์เหล่านั้นที่มารบกวนเรา ทั้ง ๆ ที่ต้นเหตุเกิดจากความสกปรกของเรา แล้วสัตว์เหล่านั้นมากินเศษซากที่เกิดจากความสกปรกของเราแท้ ๆ
ดังนั้น เราควรทำความสะอาดตนเองตั้งแต่ศีรษะจรดเท้า รวมถึงข้าวของเครื่องใช้ ห้องหับที่อยู่อาศัยของเราด้วย เมื่อสะอาดแล้วสัตว์เหล่านี้จะไม่มารบกวนเพราะไม่มีอาหารคือสิ่งสกปรกที่เราผลิตออกมาให้กินอีกต่อไป
เราอาจมองว่าการฆ่ามด ฆ่าแมลงเหล่านี้เป็นเรื่องเล็กน้อย แต่ระหว่างที่เราฆ่า กิเลสที่ออกฤทธิ์และเติบโตอยู่เสมอคือโทสะ เมื่อเราบ่มเพาะโทสะจนเคย เวลามีเรื่องมากระทบจิตใจก็จะมองเป็นเรื่องใหญ่ ไม่สามารถระงับความโกรธได้ ต้องแก้แค้นเอาคืน จึงถือมีดถือปืนไปทำร้ายไล่ฆ่ากันก็มีให้เห็นอยู่มาก เช่น เพียงขับรถปาดหน้าก็ฆ่ากันตายได้ ซึ่งสาเหตุก็มาจากการฆ่าบ่อย ๆ จนเคยชิน เมื่อโทสะไม่ได้ถูกกำจัด แต่กลับขยายใหญ่ขึ้นทุกวัน จึงประมาทขาดสติพลาดพลั้งทำบาปใหญ่ขึ้นได้โดยไม่ทันระวังตัว อย่างที่ได้ยินกันบ่อยครั้งว่า ‘บันดาลโทสะไปทำร้ายร่างกายหรือฆ่าผู้อื่นจนถึงแก่ชีวิต’
____________________
• มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. 45 เล่ม. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, 2539.
พุทธศาสตรมหาบัณฑิต DOU
